数学\(\mathtt{ VB } \ \)ガロア流方程式の解法技術


Profile
Name: scruta \(\quad\) Daily life: mowing

Revision history
1st upload: 2023/06/17
revision2 : 2023/07/27
revision3 : 2024/12/22
revision4 : 2025/09/14

\(\qquad\)


Contact

mailaddress



Copyright © 2023 scruta

【第2章】ガロア理論の全てが凝縮

\( \quad \)

\(\qquad \qquad \qquad f(x)=x^3+3x+1 \qquad Galois \ Group:S_3\)

\( \quad \)

▶ Page    1,   2,   3,   4,   5,   6,   7,   8,   9           ▶ Sample Program

\(\quad \)
home \(\quad \)

\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)
\(\nextSection\)

【2-16】Lagrange補間式を使った根の多項式表現の計算法

\(\nextSection\)
【2-4】節で導入した根 \(\alpha\) を求めるための多項式 \(P_{\alpha}\) を再掲します。

\begin{align} P_\alpha(x) &= V(x)\cdot \Bigl[ \ \sum_{i=1}^6 \sigma_i(\frac{\alpha }{x-v}) \ \Bigr] =\ V(x)\cdot \big( \frac{\alpha }{x-{v_1}}+\frac{\alpha }{x-{v_2}} +\frac{\beta }{x-{v_3}}+\frac{\beta }{x-{v_4}} +\frac{\gamma }{x-{v_5}}+\frac{\gamma }{x-{v_6}} \big) \notag \\ \end{align}

\begin{align} \notag \\ &=\alpha(x-v_2)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_5)(x-v_6) +\alpha(x-v_1)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_5)(x-v_6) \notag \\ &+\beta(x-v_1)(x-v_2)(x-v_4)(x-v_5)(x-v_6) +\beta(x-v_1)(x-v_2)(x-v_3)(x-v_5)(x-v_6) \notag \\ &+\gamma(x-v_1)(x-v_2)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_6) +\gamma(x-v_1)(x-v_2)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_5) \\ \end{align}

多項式 \(P_{\alpha}\) に類似した式として Lagrangengeの補間式と言われる多項式があります。 以下が \(\alpha\) を求める為の Lagrangengeの補間式 \(L_{\alpha}\) です。

\begin{align} L_{\alpha}(x) =\Biggl[ \ &\alpha \cdot \frac{(x-v_2)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_5)(x-v_6)}{(v_1-v_2)(v_1-v_3)(v_1-v_4)(v_1-v_5)(v_1-v_6)} +\alpha \cdot \frac{(x-v_1)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_5)(x-v_6)}{(v_2-v_1)(v_2-v_3)(v_2-v_4)(v_2-v_5)(v_2-v_6)} \notag \\ +&\beta \cdot \frac{(x-v_1)(x-v_2)(x-v_4)(x-v_5)(x-v_6)}{(v_3-v_1)(v_3-v_2)(v_3-v_4)(v_3-v_5)(v_3-v_6)} +\beta \cdot \frac{(x-v_1)(x-v_2)(x-v_3)(x-v_5)(x-v_6)}{(v_4-v_1)(v_4-v_2)(v_4-v_3)(v_4-v_5)(v_4-v_6)} \notag \\ +&\gamma \cdot \frac{(x-v_1)(x-v_2)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_6)}{(v_5-v_1)(v_5-v_2)(v_5-v_3)(v_5-v_4)(v_5-v_6)} +\gamma \cdot \frac{(x-v_1)(x-v_2)(x-v_3)(x-v_4)(x-v_5)}{(v_6-v_1)(v_6-v_2)(v_6-v_3)(v_6-v_4)(v_6-v_5)} \quad \Biggr] \\ \notag \\ \end{align}

\begin{align} \alpha&=L_{\alpha}(v_1) \\ \end{align}


先ず、Lagrange補間式は、行列式を使うと下記の(16.4)で記述できます。
この定式化は下記のWebページをご覧ください。 非常に簡潔に説明されているサイトです。
  福井敏純著 「線形代数学講義ノート」 (p.55参照)
   http://www.rimath.saitama-u.ac.jp/lab.jp/Fukui/lectures/Linear_algebra.pdf

\begin{align} L_{\alpha}(x)&=-\frac{1}{\Delta} \begin{vmatrix} 0 & 1 & x & {{x}^{2}} & {{x}^{3}} & {{x}^{4}} & {{x}^{5}}\\ \alpha & 1 & {v_1} & {{v}_{1}^{2}} & {{v}_{1}^{3}} & {{v}_{1}^{4}} & {{v}_{1}^{5}}\\ \alpha & 1 & {v_2} & {{v}_{2}^{2}} & {{v}_{2}^{3}} & {{v}_{2}^{4}} & {{v}_{2}^{5}}\\ \beta & 1 & {v_3} & {{v}_{3}^{2}} & {{v}_{3}^{3}} & {{v}_{3}^{4}} & {{v}_{3}^{5}}\\ \beta & 1 & {v_4} & {{v}_{4}^{2}} & {{v}_{4}^{3}} & {{v}_{4}^{4}} & {{v}_{4}^{5}}\\ \gamma & 1 & {v_5} & {{v}_{5}^{2}} & {{v}_{5}^{3}} & {{v}_{5}^{4}} & {{v}_{5}^{5}}\\ \gamma & 1 & {v_6} & {{v}_{6}^{2}} & {{v}_{6}^{3}} & {{v}_{6}^{4}} & {{v}_{6}^{5}}\\ \end{vmatrix}\\ \notag \\ \Delta &= \begin{vmatrix} 1 & {v_1} & {{v}_{1}^{2}} & {{v}_{1}^{3}} & {{v}_{1}^{4}} & {{v}_{1}^{5}}\\ 1 & {v_2} & {{v}_{2}^{2}} & {{v}_{2}^{3}} & {{v}_{2}^{4}} & {{v}_{2}^{5}}\\ 1 & {v_3} & {{v}_{3}^{2}} & {{v}_{3}^{3}} & {{v}_{3}^{4}} & {{v}_{3}^{5}}\\ 1 & {v_4} & {{v}_{4}^{2}} & {{v}_{4}^{3}} & {{v}_{4}^{4}} & {{v}_{4}^{5}}\\ 1 & {v_5} & {{v}_{5}^{2}} & {{v}_{5}^{3}} & {{v}_{5}^{4}} & {{v}_{5}^{5}}\\ 1 & {v_6} & {{v}_{6}^{2}} & {{v}_{6}^{3}} & {{v}_{6}^{4}} & {{v}_{6}^{5}}\\ \end{vmatrix} =\displaystyle \prod_{0 \lt i \lt j \leq 6} (v_j-v_i)\\ \end{align}


(16.4)(16.5)に(16.6)を代入します。

\begin{align} &\left\{ \begin{array}{l} v_{1}=\alpha+2\beta+3\gamma \qquad v_{2}=\alpha+2\gamma+3\beta \qquad v_{3}=\beta+2\alpha+3\gamma \\ v_{4}=\beta+2\gamma+3\alpha \qquad v_{5}=\gamma+2\alpha+3\beta \qquad v_{6}=\gamma+2\beta+3\alpha \\ \end{array} \right. \\ \end{align}

すると、Lagrange補間式 \(L_{\alpha}(x)\) は非常に複雑な分数式となります。\(L_{\alpha}(x)\) の 分子、分母の部分を \(\{ \ nL_{\alpha},dL_{\alpha} \ \}\) で表すと(16.7)となります。 この \(\{ \ nL_{\alpha},dL_{\alpha} \ \}\) をそれぞれ第1節に計算しました(16.8)を使って変形します。

\begin{align} &L_{\alpha}(x)= (-1) \cdot \frac {nL_{\alpha}}{dL_{\alpha}}\\ \notag \\ &r_1=\alpha^3+3 \alpha +1=0. \quad r_2=\beta^2+\alpha \beta +\alpha^2+3=0, \quad r_3=\alpha+\beta+\gamma=0 \\ \end{align}

\([ \mod(r_3) \ \rightarrow \ mod(r_2) \ \rightarrow \ mod(r_1) \ ]\) と順次剰余計算してゆくと、 \(L_{\alpha}(x)\) は(16.9)の様に簡単な式になります。 (16.9)を見ると判るのですが、分子、分母に \((2\alpha^2\beta+2\beta-2\alpha-1)\) と言う共通項があるので、お互い打ち消し合い、最終的に \(L_{\alpha}(x)\) は \(F_0\) 上の多項式として (16.10)の様に表現されることになります。
最終的に、\(\alpha\) は \(L_{\alpha}(x)\) の \(x\) に \(v\) を代入するだけで求まります。

\begin{align} \notag \\ &\left\{ \begin{array}{l} nL_{\alpha}=-131220(x^4+15x^2-9x+36)(2\alpha^2\beta+2\beta-2\alpha-1)\\ dL_{\alpha}=2361960(2\alpha^2\beta+2\beta-2\alpha-1)\\ \end{array} \right. \\ \notag\\ &\qquad \therefore \quad L_{\alpha}(x)=\frac{x^4+15x^2-9x+36}{18} \quad \rightarrow \quad \alpha=L_{\alpha}(v)\\ \end{align}

全く同様に他の2根 \(\{\beta,\gamma\}\) も(16.11)(16.12)の様に、補間式\(\{L_{\beta},L_{\gamma}\}\)を定義して求める事が出来ます。
\(L_{\alpha}\) と同様な計算をすると、最終的な補間式は、(16.13)(16.14)となり、同時に \(\{\beta,\gamma\}\) も求める事が出来ます。

\begin{align} &L_{\beta}(x)=-\frac{1}{\Delta} \begin{vmatrix} 0 & 1 & x & {{x}^{2}} & {{x}^{3}} & {{x}^{4}} & {{x}^{5}}\\ \beta & 1 & {v_1} & {{v}_{1}^{2}} & {{v}_{1}^{3}} & {{v}_{1}^{4}} & {{v}_{1}^{5}}\\ \gamma & 1 & {v_2} & {{v}_{2}^{2}} & {{v}_{2}^{3}} & {{v}_{2}^{4}} & {{v}_{2}^{5}}\\ \alpha & 1 & {v_3} & {{v}_{3}^{2}} & {{v}_{3}^{3}} & {{v}_{3}^{4}} & {{v}_{3}^{5}}\\ \gamma & 1 & {v_4} & {{v}_{4}^{2}} & {{v}_{4}^{3}} & {{v}_{4}^{4}} & {{v}_{4}^{5}}\\ \alpha & 1 & {v_5} & {{v}_{5}^{2}} & {{v}_{5}^{3}} & {{v}_{5}^{4}} & {{v}_{5}^{5}}\\ \beta & 1 & {v_6} & {{v}_{6}^{2}} & {{v}_{6}^{3}} & {{v}_{6}^{4}} & {{v}_{6}^{5}} \end{vmatrix}\\ \notag \\ &L_{\gamma}(x)=-\frac{1}{\Delta} \begin{vmatrix} 0 & 1 & x & {{x}^{2}} & {{x}^{3}} & {{x}^{4}} & {{x}^{5}}\\ \gamma & 1 & {v_1} & {{v}_{1}^{2}} & {{v}_{1}^{3}} & {{v}_{1}^{4}} & {{v}_{1}^{5}}\\ \beta & 1 & {v_2} & {{v}_{2}^{2}} & {{v}_{2}^{3}} & {{v}_{2}^{4}} & {{v}_{2}^{5}}\\ \gamma & 1 & {v_3} & {{v}_{3}^{2}} & {{v}_{3}^{3}} & {{v}_{3}^{4}} & {{v}_{3}^{5}}\\ \alpha & 1 & {v_4} & {{v}_{4}^{2}} & {{v}_{4}^{3}} & {{v}_{4}^{4}} & {{v}_{4}^{5}}\\ \beta & 1 & {v_5} & {{v}_{5}^{2}} & {{v}_{5}^{3}} & {{v}_{5}^{4}} & {{v}_{5}^{5}}\\ \alpha & 1 & {v_6} & {{v}_{6}^{2}} & {{v}_{6}^{3}} & {{v}_{6}^{4}} & {{v}_{6}^{5}} \end{vmatrix}\\ \notag \\ &L_{\beta}(x)=-\frac{x^4+15x^2+36}{9} \qquad \rightarrow \quad \beta=L_{\beta}(v)\\ &L_{\gamma}(x)=\frac{x^4+15x^2+9x+36}{18} \quad \rightarrow \quad \gamma=L_{\gamma}(v)\\ \end{align}


以上がLagrange補間式を使った方程式 \(f(x)\) の3根の \(v\) の多項式表現を求める計算法でした。
何かの参考になれば幸いです。


\(\quad \)
home \(\quad \)